Trong cuốn “Pháp Bảo Đàn” (HT.Thích Thanh Từ giới thiệu) phẩm thứ ba “Nghi Vấn” có kể về giai thoại thứ sử Vi Cừ thỉnh Tổ Huệ Năng đăng tòa để vấn đạo. Cuối phẩm này Tổ bảo: “Này thiện tri thức! Nếu muốn tu hành, tại gia cũng được, không cần ở chùa”… Vi Cừ hỏi: “Người tại gia làm sao tu hành?” Tổ bảo: “Tôi vì đại chúng làm một bài tụng “Vô Tướng” (Không cần hình dáng bề ngoài), chỉ y đó mà tu, thường cùng tôi đồng ở không khác. Nếu không tu như thế, dù có cạo tóc, xuất gia, đối với đạo cũng không ích gì”. Rồi Tổ kết luận: “Thảy phải y kệ này mà tu hành, nhận lấy tự tính, thẳng đó thành đạo”. Bài tụng này rất thực tế mà lại cao sâu; thoáng nghe như mộc mạc, nhưng ẩn chứa cốt lõi của Pháp Bụt; giúp người tu dễ hiểu, tự phá bỏ mê chấp, lầm lẫn đáng tiếc. Thấy phù hợp với hoàn cảnh nước ta hiện nay và bổ ích cho người tu ở nhà, tôi dịch bài tụng, rồi từ đó phóng tác theo thể văn vần, mong góp phần chắp cánh cho công cuộc hoằng truyền chính pháp.

I. Nguyên văn Hán – Việt

Vô Tướng Tâm bình hà lao trì giới Hạnh trực hà dụng tu thiền Ân tắc thân dưỡng phụ mẫu Nghĩa tắc thượng hạ tương lân Nhượng tắc tôn ti hòa mục Nhẫn tắc chủng ác vô huyên Nhược năng toản mộc xuất hỏa Ứ nê định sinh hồng liên Khổ khẩu đích thị lương dược Nghịch nhĩ tất thị trung ngôn Cải quá tất sinh trí tuệ Hộ đoản tâm nội phi hiền Nhật dụng thường hành nhiêu ích Thành đạo phi do thí tiền Bồ đề chỉ hướng tâm mích Hà lao hướng ngoại cầu huyền Thính thuyết y thử tu hành Tây Phương chỉ tại mục tiền.

II. Bản dịch

Không cần hình dáng bề ngoài Lòng yên sao nhọc giữ giới? Nết ngay sao phải tu thiền? Ơn là chăm sóc cha mẹ Nghĩa là trên dưới gụi gần Nhường thì thấp cao êm ấm Nhịn thì thói dữ khỏi ồn Ví như xiết dùi cây ra lửa Vũng đọng bùn lại nở sen hồng Đắng miệng chắc là thuốc hay Chối tai hẳn là lời nói thẳng Sửa lỗi lầm làm cho trí sáng suốt Trong lòng giấu dốt chẳng không Hàng ngày làm nhiều việc tốt Thành đạo không bởi cho tiền Bồ đề nhằm lòng tìm kiếm Sao nhọc cầu khấn viển vông? Nghe rồi tu hành theo đó Ngay trước mắt là Tây Phương.

III. Phóng tác

Bài đọc cho người tu ở nhà (Hay là Không cần hình dáng bề ngoài) Lòng lặng yên sao cần giữ giới? Nết thẳng ngay sao phải tu thiền? “Ơn” là chăm sóc hai thân “Nghĩa” là trên dưới nên gần gụi nhau Nín nhường – ấm thấp êm cao Nhẫn nhịn – tránh khỏi ồn ào rác tai Ví như xiết dùi cây ra lửa Vũng đọng bùn lại nở sen hồng “Nói thật dễ gây mất lòng” “Thuốc đắng thường mát”, lời răn ở đời Biết sửa lỗi – trí sáng ngời Lòng hay giấu dốt là người chẳng khôn Hàng ngày hãy năng làm việc tốt Thành đạo không bởi cách cho tiền Bồ đề (1) tìm kiếm nơi tâm Sao mê cầu khấn viển vông ngoài mình? Nghe rồi theo đó tu hành Tây Phương (2) trước mắt, khỏi cần vãng sinh!

Tác giả: Huyền Cương Tạp chí Nghiên cứu Phật học - Số tháng 11/2018
CHÚ GIẢI: (1) Tỉnh thức, giác ngộ. (2) Tây Phương Cực Lạc – cõi Bụt A Di Đà.